Ditulis Oleh
Norazlan Bin Yusof
Disember 2012
Kedah
PENGENALAN
Dasar Kependudukan 70 juta yang
telah dilancarkan oleh mantan Tun Dr. Mahathir Mohammad pada tahun 1982 telah menunjukkan kerajaan
begitu komitmen terhadap sosio-ekonomi negara menuju negara maju, justeru itu
secara tidak langsung negara Malaysia akan mempunyai kepadatan penduduk yang
berbilang kaum selari dengan wawasan 2020. Menurut Laporan Pembangunan Dunia (World Development Repot) telah menunjukkan pertumbuhan penduduk Malaysia
dalam 2.0% setahun (1980-2000), dengan kepadatan penduduk ini secara tidak
langsung akan wujud masalah pengurusan
sisa pepejal bagi pihak penduduk Malaysia disebabkan kepadatan khususnya
kawasan-kawasan sekitar Bandar.
Berdasarkan [1]perlembagaan
persekutuan perkara 95A, telah memberi
kuasa kepada kerajaan tempatan dalam menguruskan sisa pepejal terutamanya di
kawasan bandar di Malaysia, oleh itu bagi menjayakan matlamat dasar kerajaan yang
telah dirangka tersebut sedikit sebanyak mempengaruhi dasar penswastaan yang
telah dibuat pada 1983 bagi penglibatan sektor-sektor swasta dalam memercu kemajuan bersama di dalam negara. Ini
menunjukkan kerajaan tempatan seperti Majlis Bandaran dan Majlis Bandaran
dan Majlis Daerah memain peranan dalam
penswastaan sisa pepejal bagi menjamin keberkesanan pengurusan yang dilakukan
oleh pihak swasta untuk kesejahteraan penduduk Malaysia.
Menurut [2]Seow
Ta Wee, menyatakan di dalam polisi pengurusan pepejal kebangsaan bahawa satu
pelan diwujudkan iaitu Action Plan For a Beautiful and Clean
Malaysia (ABC) pada tahun 1998 menunjukan kerjasama pihak kerajaan tempatan
iaitu Majlis Bandaran dan Majlis Daerah bersama-sama sektor swasta dalam
menguruskan sisa pepejal ini. Oleh demikian pengurusan sisa pepejal ini telah
diambil –alih pihak swasta dalam pengurusan menguruskan sisa pepejal yang
terdapat di Bandar-bandar di Malaysia mahupun penduduk tempatan.
KUPASAN
ISU SEMASA
Isu masalah-masalah alam sekitar
yang berlaku di sekeliling masyarakat pada tahun 1998 telah membawa satu
kesedaran kepada masyarakat untuk peka akan pengurusan tersebut. Dengan masalah
yang wujud ini secara tidak langsung memberi kesedaran kepada pihak kerajaan
dalam menangani masalah ini. Oleh itu,
pihak kerajaan sedar masalah ini tidak akan selesai jika pengurusan pepejal ini
terus berlarutan tanpa mengambil insitif jalan penyelesaian ini.
Keadaan semasa pada ketika itu dimana
pengurusan tersebut yang dikelolakan oleh Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) pada
permulaanya telah diubah haluan kepada Kerajaan Persekutuan. Sekitar 2007, satu
akta telah diwartakan oleh Kerajaan Persekutuan setelah membuat pemantauan dan
analisa semasa. Akta 672 yang mewartakan akan Akta Pengurusan Sisa Pepejal dan
Pembersihan Awam.
Kuasa esekutif yang dimanopoli oleh
Kerajaan Persekutuan untuk memegang mandat pengurusan hal tersebut di tumpukan
sekitar Semenanjung Malaysia yang mempunyai kepadatan penduduk yang tinggi.
Pengurusan mengurus sisa pepejal
tersebut yang menekankan aspek-aspek penting di dalam kehidupan dimana seperti
pemuliharaan, ekonomi, serta kesedaran awam terhadap persekitaran. Pengurusan
tersebut mengambil berat daripada kaedah permulaan iaitu kaedah penjanaan sehinggalah
ke proses akhir iaitu pelupusan sisa pepejal tersebut.
Namun, setelah beberapa ketika
berjalan keadaan tersebut, Kerajaan Persekutuan telah mengambil kata sepakat
bagi membuat penawaran kepada mana-mana syarikat swasta untuk mengambil alih
akan pengurusan tersebut. Perkara tersebut bakal mengubah status pengurusan
perkara tersebut daripada pengurusan dibawah seliaan kerajaan tempatan kepada pihak persendirian atau pihak swasta.
Dengan tumpuan ini, matlamat utama adalah secara tidak langsung dapat memberi
jalan penyelesaian dalam masa jangka panjang terhadap isu pembuangan sisa
pepejal tersebut. Dengan penswastaan keatas pengurusan pepejal tersebut yang
telah dibuat oleh pihak kerajaan secara tidak langsung dapat memberi perhatian
sepenuhnya kepada perkara yang lebih penting. Oleh itu, peranan pihak swasta
dalam pengurusan pepejal ini mampu memberi impak yang besar kepada negara
Malaysia.
Penawaran tersebut telah disambut
baik oleh sebahagian pihak swasta yang akhirnya telah membawa penukaran keadaan
atas termenterai perjanjian di antara pihak Kerajaan dan 3 buah syarikat swasta
yang masing-masing mewakili negeri di 3 buah kawasan, iaitu Utara, Selatan
serta Timur Malaysia.
Termenterai penawaran tersebut telah
digariskan oleh Kerajaan untuk tidak mendatangkan kesan kepada mana-mana pihak
terutamanya orang ramai ataupun awam. Dengan perjanjian yang telah dibuat
diantara pihak kerajaan dengan pihak swasta menunjukkan bahawa kerajaan begitu
komitmen untuk mengatasi masalah pengurusan pepejal tersebut yang berlarutan
sehingga kini.
MENGAPA
ISU TERSEBUT BERLAKU?
i)
Meningkatkan isu kualiti perkhidmatan.
Antara objektif utama yang
diwar-warkan Kerajaan adalah untuk meningkatkan mutu dan kualiti perkhidmatan
yang disediakan kepada orang awam. Hal tersebut adalah rentetan daripada
suasana perkhidmatan yang kurang memuaskan.
Seperti yang diungkapkan oleh
Timbalan Perdana Menteri, Tan Sri Muhyiddin Yassin kepada [3]Berita
Bernama, “Melalui langkah ini, kita akan dapat meningkatkan kebersanan aktiviti
kawal selia dan kualiti perkhidmatan kutipan sisa pepejal ke tahap yang lebih
baik dan mencapai piawaian peringkat global”.
Hal ini berikutan muhasabah kembali
daripada pengurusan dibawah seliaan pihak sebelum itu, iaitu Pihak Berkuasa
tempatan yang kurang proaktif dalam mengendali pengurusan.
Analisa daripada kajian lepas
menyatakan sebahagian besar permasalah yang perlu di laksanakan serta diurus
keatas sisa pepejal tersebut telah diselesaikan secara melulu tanpa mempunyai panduan
atau pantauan daripada mana-mana pihak atau garis panduan.
ii)
Kekurangan maklumat dan pengurusan sisa
pepejal
Masalah
yang agak kronik melanda ketika di bawah seliaan sebelum pihak swasta adalah
sumber maklumat bagi mengetahui maklumat berkaitan mengurus sisa-sisa pepejal
tersebut. Pihak yang menyelia tersebut mempunyai kelemahan yang agak ketara
dari sudut untuk mengetahui intipati masalah serta maklumat akan bahan-bahan sisa
pepejal tersebut.
iii)
Tenaga kerja yang tidak mencukupi serta
tidak cekap.
Dibawah seliaan sebelum berlaku penswastaan,
keadaan tenaga kerja bagi menyeliakan proses-proses tersebut menghadapi
kekurangan sumber tenaga kerja.
Menurut Timbalan perdana Menteri lagi,
kuantiti sisa pepejal meningkat naik setiap hari ke sehari sehingga kini
mencecah hampir 27,000 tan sehari.
Oleh yang demikian, tenaga kerja bagi
mengurus hal tersebut adalah wajar dengan bilangan tenaga kerja yang besar
juga. Kekurangan dari sudut bilangan tenaga kerja telah merencatkan proses
pengurusan tersebut.
Menurut laporan daripada Banci Ekonomi 2011 : bekalan air,
pembentungan, pengurusan sisa dan aktiviti pemulihan yang menunjukkan bilangan
tenaga kerja yang di analisa dalam proses pengurusan tersebut.
(Sumber: Jabatan
Perangkaan Malaysia: Banci Ekonomi
2011)
Rajah 1
Kebiasaannya,
kutipan bagi proses pengumpulan untuk penghapusan menggunakan beberapa kaedah
seperti kaedah kutipan di sepanjang bebendul jalan. Kaedah ini yang melibatkan
tong yang diletakkan di tepi jalan misalan di perhentian bas ataupun tempat
awam.
Selain daripada itu, kaedah kutipan
berpusat dimana memusatkan di satu tempat pengumpulan sahaja. Kaedah ini
melibatkan orang ramai untuk membawa barangan-barangan tersebut ke pusat atau
tempat yang telah dikhaskan.
Seterusnya, kaedah dari premis ke
premis yang dikutip ke dalam kenderaan kutipan. Kaedah ini kebanyakkan menjadi
pilihan di Malaysia.
Demikian itu, ketiga-tiga kaedah itu
jika dinilai, memerlukan ramai tenaga kerja yang meliputi banyak kawasan di
Malaysia dalam masa yang sama kepadatan penduduk yang semakin meningkat naik.
Kesinambungan antara bilangan
penduduk yang semakin hari meningkat naik dengan bilangan sisa-sisa pepejal
yang dihasilkan setiap hari juga turut terkait.
Seperti
yang direkod dalam satu kajian yang menunjukkan nilai output kasar yang dikaji
mengikut negeri pada tahun 2010.
(Sumber: Jabatan
Perangkaan Malaysia: Banci Ekonomi
2011)
Rajah 2
Hal
ini sedikit sebanyak menambah bebanan kepada pihak pengurusan untuk mengurus
bahan pepejal tersebut yang meningkat dari sehari ke sehari. Jika diperhatikan
pada tahun 1994 sebanyak 417413 tan matrik di dapati kiantiti buangan terjadual
di hasilkan. Pada tahun 2004 di dapati secara kasarnya telah berlaku
peningkatan sebanyak 11.72% kuantiti buangan terjadual telah di hasilkan. Dan
pada tahun 2011 telah meningkat sehingga 1622031.5 tan matrik hasil buangan
telah dikutip mengikut data.
(Sumber: Jabatan
Perangkaan Malaysia: Banci Ekonomi
2011)
Rajah 3
KESAN-KESAN
KEPADA PIHAK SEKELILING.
i)
Pihak berkuasa mula mengatur startegi.
Rentetan daripada itu, wujudnya
beberapa kesan keatas beberapa pihak antaranya pihak KPKT sendiri yang mana
mula merangka rawatan susulan bagi menambah baik semula keadaan semasa di
kalangan penduduk awam.
Kesan utama yang jelas, KPKT mula
mengorak langkah melalui peringkat demi peringkat. Telah wujudnya tiga stategik
pelaksaan yang dirancang semenjak tahun 2000 sehinggalah kini. Anjakan
perubahan itu dinamakan sebagai program 3R.
Pada fasa pertama sekitar penghujung
2000 telah mewujudkan beberapa garis panduan serta langkah yang bakal di ambil
untuk menaik semangat semula kecaknaan penduduk setempat ter hadap isu
tersebut.
Manakala pada susulan Fasa ke dua
selepas setahun berlalu, fasa ini lebih banyak menyumbangkan insentif bagi
usaha untuk mengalakkan aktiviti kitar semula dan akttiviti-aktivi yang lain.
Seterusnya, fasa ke tiga yang
berobjektif untuk menarik minat sektor korporat bagi melibatkan diri dalam
program-program yang berkaitan tersebut.
ii)
Impak yang teruk kepada alam sekitar,
sosial dan kesihatan manusia.
Hal ini berdasarkan tingkah laku
pengurusan yang sebelum ini mengabaikan aspek kecekapan pengurusan atau sistem
yang tidak bersistematik.
Misalan pada kesan keatas alam sekitar,
akibat daripada pengurusan yang tidak bersistematik, pencemaran udara serta gas
yang dibebaskan daripada tapak pelupusan telah mencemarkan alam. Hal ini secara
tidak langsung menyumbang kepada masalah lain secara tidak langsung atau secara
langsung.
Kos penyelengaraan juga akan turut
meningkat naik di dalam bujet kewangan Negara bagi mengurus hal tersebut.
Masalah ini menyumbang kepada kesan sosial masyarakat. Tapak pelupusan yang
tidak mencukupi diabaikan oleh pihak berkenaan boleh menyebabkan masalah yang
lebih besar daripada sekecil-kecil masalah.
REAKSI
DAN MAKLUM BALAS MASYARAKAT SEKELILING TERHADAP ISU TERSEBUT KEPADA KERAJAAN.
Semasa
di dalam pentabiran kerajaan tempatan,
isu pengurusan sampah memjadi hangat di sebabkan pengurusan yang kurang cekap
di dalam pengurusan tersebut. Kesan daripada aduan yang di terima dari
masyarakat terutamanya di kawasan bandar menyebabkan isu-isu sisa pepejal ini
tiada penghujung jalan penyelesaian. Akibatnya, masalah sisa pepejal ini
menjadi punca kepada masalah lain, contohnya akibat tiada pengurusan pepejal
yang cekap ini seperti tiada kutipan sampah yang efasyen ini menyebabkan
masalah yang lebih besar terutamanya berlaku bancana alam seperti banjir.
Selain
itu juga, sebelum penswastaan sisa pepajal ini di dapati aduan yang di buat
oleh pihak masyarakat di pandang sepi oleh pihak kerajaan tempatan. Punca
menjadi masalah tersebut di sebabkan kekurangan kakitangan kerajaan untuk
mengendali masalah itu, selain itu juga punca ini juga disebabkan kerenah
boikrasi pihak kerajaan tempatan untuk membuat keputusan dalam menangani
masalah sisa pepejal.
Selepas
penswastaan sisa pepejal ini, segala masalah ini yang berpunca kelemahan kerajaan
tempatan dapat di atasi secara berperingkat oleh pihak swasta, dengan
penswastaan sisa pepejal secara tidak langsung memberi tumpuan sepenuhnya
kepada syarikat yang mengendali sisa pepejal tanpa karenah biokrasi. Oleh itu, pihak
masyarakat memberi tangapan yang positif selepas pengurusan sisa pepejal di
swastakan oleh kerajaan tempatan.
TINDAKAN KERAJAAN TERHADAP ISU INI
i)
Pengubalan undang-undang dan
penyelarasan peraturan.
Selepas wujudnya tawaran penswastaan
tersebut, Kerajaan Malaysia telah mewar-warkan untuk memperkenalkan
undang-undang baru dalam pengurusan masalah tersebut. Perkara yang terlibat
sama dalam proses utama dikenal pasti sebahagian hieraki pengurusan sisa
bersepadu antaranya ialah pengurangan sisa, guna semula, kitar semula dan
penghasilan tenaga kerja.
Bagi
mewujudkan keberkesanan tersebut, perubahan serta penggunaan semula matlamat
sangat diperlukan bagi mengatur semula langkah pembaikan.
Beberapa langkah diperlukan bagi
mengendalikan perkara tersebut seperti mengendalikan beberapa perkara seperti
abu, air dan gas bagi memastikan keseimbangan.
ii)
Penerapan pendidikan dikalangan masyarakat.
Langkah ini merupakan antara langkah
utama yang perlu dititik beratkan oleh kerajaan bagi menjayakan kesedaran
dikalangan penduduk setempat.
Penerapan ini perlulah diserapkan di
setiap peringkat umur, bermula dari pusat asuhan sehinggalah ke tahap
universiti seperti disarankan oleh Ta Wee S. dan Jahi J.M (2001)
Pada masa kini, Kerajaan telah mencapai
separuh kejayaan dalam mengasuh penduduk terhadap isu ini antaranya melalui
media masa seperti program tv serta radio, dan laman web, poster dan papan
iklan.
iii)
Perbelanjaan kewangan
Menurut Rancangan Malaysia ke 7 sekitar
tahun 1995 sehingga 2000, pihak Kerajaan telah menguruskan sebanyak RM 20.9
juta bagi memperbaiki tahap perkhidmatan bagi menyelesakan penduduk setempat.
Pihak
Kerajaan telah menaik taraf tapak pelupusan yang sedia ada dan tidak
ketinggalan membina tapak pelupusan sanitari. Penambah baikan ini adalah
bertujuan bagi menyelesakan kehidupan harian semua pihak bagi mengelak berlaku
keadaan tidak selesa.
iv)
Susun atur semula organisasi.
Selepas penswastaan tersebut, Pihak
kerajaan mula memberi perhati yang khusus bagi mempertingkatkan dalam
keseluruhan hieraki pentadbiran seperti
yang disarankan oleh Ta Wee, S. dan Jamaluddin Md Jahi.
Melihat pada struktur organisasi dimana
SWM telah diubah tampuk pemerintahan ke
bawah institusi swasta, maka kakitangan PBT telah diserapkan ke bawah
organisasi tersebut.
Oleh yang demikian, aktiviti SWM, KPKT
dan PBT telah mengambil langkah menyusun semula pergerakan pentadbiran
tersebut.
PANDANGAN
PERIBADI TERHADAP ISU INI
Sekiranya
ditinjau keadaan sekeliling sekarang, isu pembuangan sisa pepejal pada hari ini
berada ditahap yang agak selamat. Selamat dari segi keselesaan mata memandang,
dan juga keselesaan kehidupan seharian dari menghadapi masalah yang kemungkinan
boleh timbul daripada punca pembuangan sisa pepejal tersebut tanpa kawalan dan
tidak di selia dengan baik.
Secara peribadi, isu penswastaan
pembuangan sisa pepejal ini seharusnya diteruskan atau ditukar status daripada
seliaan Kerajaan kepada pihak Swasta.
Antara asbabnya adalah :
i)
Integriti perkerja dapat diperbaiki.
Keadaan ini berubah ke positif hampir
90% dari sudut pengamatan. Jika ditinjau, keadaan sebelum penswastaan, para
tenaga kerja lebih cenderung mengalami sikap malas. Para pekerja dahulu lebih
bergantung dan lalai dalam menjalankan tanggungjawab.
Selepas penswastaan, para pekerja dibawah
seliaan swasta, para pekerja berubah menjadi lebih positif dan perkhidmatan
makin bertambah baik.
ii)
Pengabaian tumpuan daripada Kerajaan
terhadap Isu tersebut.
Di amati, setelah berlaku penswastaan, pihak
Kerajaan telah menyerahkan sepenuhnya kepada pihak yang dipertanggung jawabkan.
Dengan ringkasnya, pihak Kerajaan mengalami
kekurangan bebanan dalam memikirkan hal tersebut.
iii)
Pengurusan lebih efisyen.
Sebelum penawaran untuk
diswastakan, pihak Kerajaan terpaksa menguruskan
hal tersebut dengan memecahkan unit dalam menguruskan tersebut. Hal tersebut
telah melibatkan banyak pihak dalam menguruskan pengurusan.
Namun, pihak swasta
telah mengambil alih peranan dalam mengurus tersebut dengan sepenuhnya. Dengan
penswastaan tersebut, Kerajaan telah menjimatkan banyak penglibatan dalam
menguruskan sesuatu perkara dan menumpukan kepada perkara lain.
iv)
Maklum balas masyarakat yang makin
positif.
Setelah penswastaan,
makluman masyarakat semakin cenderung kepada positif dan segala tanggapan yang
berbentuk negetif terhadap perkhidmatan tersebut dapat dihindarkan.
KESIMPULAN
Realitinya, isu penswastaan pembuangan sampah atau
sisa pepejal ini memberikan impak yang positif dan pada masa yang sama juga
terselit negetif kesannya. Jika diamati, isu penswastaan ini memberi
ruang-ruang perubahan kepada banyak pihak. Sama ada dari sudut perhidmatan yang
disediakan untuk keselesaan rakyat tempatan mahupun dari sudut kebajikan tenaga
buruh itu sendiri.
Daripada pengamatan, tindakan yang diambil oleh
pihak Kerajaan Persekutuan untuk menswastakan perkara tersebut adalah salah
satu tindakan yang bijak. Tindakan tersebut setelah dianalisis mempunyai banyak
kelebihan berbanding kekurangan daripada perkara tersebut.
Penswastaan perkara tersebut mampu memberikan
sumbangan serta kesan yang besar kepada banyak pihak mahupun sudut. Hal ini
salah satu langkah yang proaktif yang mampu memacu kemajuan Negara yang
dicintai ini, Malaysia.
RUJUKAN
Seow Ta Wee. (2004). Pengurusan
Sisa Pepejal Di Malaysia.
Johor. Jabatan
Pengurusan Binaan dan Harta Tanah.
Jabatan Perangkaan Malaysia. (2011). Banci Ekonomi. Kuala
Lumpur. Jabatan
Perangkaan Malaysia.
Norasyikin Mohd Salleh. (June 2011). Tengani masalah sampah –
Penswastaan
mampu tingkatkan lebih banyak tapak
pelupusan
sampah sanitari. Kuala Lumpur. Johor Bahari.
Sinar Harian.
Jabatan Perangkaan Malaysia. (2012). Environmental Statistics
Time
Serial. Malaysia. Jabatan Perangkaan Malaysia.
No comments:
Post a Comment